Navnið

Tá ið spurt verður, hví hesin hagaparturin eitur Fløtur, verður ofta víst til økið innangarðs frá Garðará og eystureftir, sum verður kallað Eysturi á Fløtum. Hetta hevur verið ein vøkur fløta, og tað er alt, ið bendir á, at henda fløtan er upprunin til navnið á haga partinum.

flt4 copy

Tann gamli hagaparturin - og tann nýggi

Tann gamli hagaparturin - Fløtur -  hoyrdi til Suðurhelvt saman við Líðini og Sáttarenni. Fløtur vóru 422 ha., og í sambandi við uttangarðsútskiftingina varð upplýst, at 214 seyðir vóru í haganum.
Líðin var/er grannahagi hjá Fløtum, men av tí at teir altíð lógu saman í býti, var einki ávíst mark teirra millum. Tó so, Stígsgil var altíð roknað sum mark í Hjøllunum, og Fløtur høvdu altíð seyð gangandi hesumegin í Tyrli, meðan flatnaseyður ikki lá hægst í Teigu­num.
Móti funningsmonnum gekk markið eftir Navunum í Skeggjanøvina og haðani í varðan á Skarðinum. Varðin á Skarðinum stendur eitt sindur sunnan fyri vegin, og haðani gekk markið í Stórá, ið var mark móti Dalinum.
Undir útskiftingini í 1989 komu Fløtur at liggja saman við Dalinum. Hesin hagin, Dalurin/Fløtur, hevði tað gamla markið ímóti Omanrætt: úr Marknagarðinum í Loynistíggin - og so í toppin á Sandfelli. Móti Líðini kom markið at ganga úr Middagsfjalli og nakrar hundrað meta oman eftir rustini (ímóti Teigunum) og so meir ella minni beint oman í Neytaliðið við Ta Gomlu Flatnarætt. Áseyðatalið í tí nýggja haganum - Dalurin/Fløtur - varð ásett at vera 337.
okt.06 329 copy
Rita, Marjun og Oda

Í 2004 gjørdist Fløtur aftur ein sjálvstøðugur hagapartur, men er nú 2 mk. og 8 gl. Markið ímóti Dalinum gongur eftir Gráfelsrustini, oman ímóti Stórá - heiman fyri Líkstein - og niðan í vegin. Síðani gongur tað nakað út við vegnum og so oman aftur í Stórá heiman fyri Steinin í Hórisgrøv, og haðani er Stórá so mark úteftir. Markið ímóti Líðini er óbroytt frá 1989.

Áseyðatalið á Fløtum er nú 175.

NB! Tað, ið verður skrivað eftirfylgjandi, viðvíkur bara tí gamla hagapartinum - fram til 1990.

Fylgir
Tær á Skúvadali 47 seyðir
Tær Eysturi á Høvdinum 12 "
Tær Oman av Eggini 20 "
Klubbafylgið 25 "
Kleppærnar 21 "
Bakkafylgið 12 "
Tær Heiman av Skarði 23 "
Sandafylgið ( Sandærnar) 45 "

Haraftrat vóru so 18 røktingaær, sum lógu ymsastaðni í haganum.

Samanlagt 223 áseyðir.

Kenning - Feli
So langt aftur í tíðina, sum nakar veit, hevur hagin ligið í fela, men tað er okkurt, ið bendir á, at miðskeiðis í 18. øld hevur ein partur verið kenning.


Ból

Bólið við Antarstein
Røktingarmenninir á Fløtum kallaðu henda steinin Antarstein. Bólið var ætlað til Skarðærnar, men tær tóku ongatíð bólið.


Bólið Heimi í Fúss
Har stóðu Kleppærnar og Tær Heiman av Skarði. Kleppærnar lógu frá Leitinum og heim um Grønadal, men tað var mest Grønadalsseyður, sum kom í hetta bólið. Frá Grønadali og heimeftir lá Skarðaseyðurin. Fyrr var tað soleiðis vorðið, at Líðin átti seyð, viðhvørt upp í 18 ær, heimi í Kleppónum, og tær vóru eisini í hesum bólinum. Hesar ærnar vóru ongatíð heimi í Líð, tær gingu altíð her um Grønadal og Heimi í Skriðum.
Men tað hevur helst altíð verið eitt sindur av kapping millum hagarnar - eisini millum Fløtur og Líðina, sjálvt um hesir lógu saman - so Fløtur høvdu eini 10 - 15 seyðir gangandi í Tyrli. Tær vóru kallaðar Tyrlærnar; tær lógu eftir Tyrlarustini og líka upp á Tyril og høvdu støðu heimi á Múla. Men, sum tíðin leið, og menninir eldust og fullu frá, so fóru tær í Kleppónum hjá Líðini burtur, og Tyrlærnar fóru sama veg. 

Bólið Heimi undir Leiti
Hetta er ikki nakað serliga gamalt ból, tí tað stóð í Rættarálini, men tey á Rætt fingu ongatíð nakað gottgjørt fyri bólið.
Tann ytri seyðurin í Kleppónum - sum lá frá Leitinum og heim móti Grønadali - kom í hetta bólið.

So koma vit til Klubbafylgið, sum hevur eina serliga søgu: Fyrr var tað ikki óvanligt á várgongu at fara á Foldarskarð eftir nøkrum fáum óm - einum parti av Gráfelsónum - sum lógu inni í Gráfelli og um Foldarskarð. Tær vórðu so riknar niður gjøgnum Gráfelsstíggin, heim móti Bustini og so yvir um Stóruá. Seinni avdankaðist hetta fylgið, tær løgdust uppi á Klubbanum, niðan undir brúgvarnar, og fóru ongatíð heimaftur - tær høvdu heldur ongan rætt at vera har. Klubbærnar komu eisini at standa Heimi undir Leiti.
Nú er meir seyður í Kleppónum, so tær streingja á frá Grønadali og úteftir, so nú er Klubbafylgið meir og minni avhagað og liggur lægri her um Leitið.

Í hesum sambandi kunnu vit eisini nevna Bakkafylgið, ella Bakkærnar. Bakkærnar lógu mest heim við Stórá og vitjaðu viðhvørt nakað niðan í gjøgnum gilini í Katriniheiðum. Bakkærnar høvdu einki ból, men komu til hús, meðan veturin var.

Bólið undir Hjallanum
Tað var ætlað til seyð, sum lá Heimi á Leiti og uppi á Klubbanum, men seyðurin tók ongatíð tað bólið.

Bólið á Hjallanum
Tvey ból hava verið á Hjallanum. Annað hevur verið serliga vítt, men teir hava so flutt tað út á tað hægsta á sjálvum Hjallanum. Men teir hava gjørt tað bólið minni og smalri, enn tað heimara var. Neyvan hevur seyðurin tikið hasi bólini, men tey hava verið ætlað til Kleppærnar, sum eru komnar út undir Krákureiðrið og hava staðið har. 

Gimbrabólið
Hagar komu Tær Oman av Eggini og Tær úr Tjørnudalinum, men tað dankaði seg av, tá ið seyðabólið varð gjørt. Eisini varð eitt ból gjørt til hesar ærnar eystan fyri garðin, fyri at tær ikki skuldu koma í Seyðabólið, men tær tóku tað ikki.

Seyðabólið
Tær Oman av Eggini og Tær úr Tjørnudalinum komu í Seyðabólið, tá ið Gimbrabólið var avdankað. Her høvdu eisini Sandærnar støðu, men navnið Sandærnar man ikki vera so gamalt, tí teir gomlu nevndu tær Gráfelsærnar. Sandaseyðurin fór gjarna ikki heim undir Sandar fyrr enn í juni og kom so við og við út aftur um hálvan september.
Hetta bólið er ikki so gamalt, tí niðri á bakkanum stóð tað Gamla Seyðabólið, sum kanska hevur verið tað elsta bólið í haganum. Oman fyri tann stóra steinin sæst ein vøllgarður, men seinn er so velt har, og tá hava teir helst tikið av garðinum. Kortini sæst, at bólið hevur havt eitt gamalt snið - tað er nógv víðari.
Hetta yngra bólið er longri og smalri, og tað er ikki so gamalt, tí tað er komið aftan á, at Nýggjagerði er gjørt. Hetta vita vit av tí, at tey í Horni fingu eitt stykki Heimi á Heygunum aftur fyri grundstykkið, so hetta bólið og Bólið undir Leiti eru helst tey yngstu bólini innangarðs.
bl ey.f.ger copy
Bólið Eystan fyri Gerðishornið

Hetta bólið bleiv gjørt til Tær Oman av Eggini, so tær ikki skuldu koma í Seyðabólið, men tær tóku ongatíð tað bólið.

Bólið í Eyganum
Tær ærnar, ið komu í hetta bólið, lógu niðan við Gjónni og fóru yvir á Grøvina eysturi á Dal.

Bólið Eysturi á Bakkanum
Seyðurin, sum lá við Gráusteinar, undir Rókarbrúnni, undir Skúvadals- skarði og í hálvum Teigunum, stóð í hesum bólinum. Tær stoyttu úr Teigunum og eystur undir Rók og so oman í Bólið á Bakkanum, sum stendur niðast á bakkanum heiman fyri Hagarustina.

So var eitt fylgi, ið varð kallað Fylgið Eysturi á Høvdinum, sum plagdi at vera eini 12 - 14 ær. Tær høvdu mestsum altíð støðu Eysturi í Hjøllum. Eitt lítið undirlendi er beint undir Høvdinum, og har kláraðu tær seg, men tá ið harðast leikaði á, komu tær heim. Eisini kundi onkur standa Eysturi í Høvda ella har á leið, men teir gomlu søgdu tað, at Tær á Høvdinum máttu ikki fara ov langt eystur, tí blivu ov nógvar har eysturi, koyrdu tær hvørja aðra útav, tí støðurnar vóru so smáar.

Bólið undir Klubbanum ella Líðærnarbólið
Eingin minnist seyð hava staðið í hesum bólinum, men onkur heldur tað hava verið ætlað til líðarseyð, ið, sum kunnugt, fyrr gekk høgt í Middagsfjalli.
Seyðahús og hoyggjhús

Seinast í 1960unum varð avgjørt at gera seyðahús í øllum høgunum á Suðurhelvt, og í 1969 varð viðtikið á hagafundi at býta eitt til gyllinin úr felanum og selja restina fyri at fáa pening til bygging av seyðahúsum.

Fyrsta seyðahúsið á Fløtum var bygt Heimi undir Leiti. Tað varð bygt seinast í 1960unum. Arni Brattaberg, ið hevði verið vegformaður, tá ið Gjógv fekk vegasamband, var í 1960unum vegformaður á Oyggjarvegnum. Hann var so beinasamur at lata haganum gamlan við, sum kundi brúkast til betongformar og annað.

Tá ið húsið undir Leiti var liðugt stoypt, vóru formarnir brúktir til Húsið oman fyri Fússagerðið. Hetta húsið var bygt í 1971.

Triðja seyðahúsið varð bygt Eysturi undir Hamri. Ein stórur partur av stoypisandinum varð borin av Malinikletti. Hetta húsið var hildið at vera stórt, tí onkur nevndi tað kirkjan.

Í 1972 var viðtikið at gera seyðahús í Eyganum eystan fyri Gjógv, og tað varð tikið í brúk í 1973.
Hoyggjhúsið Eysturi á Fløtum
Miðskeiðis í 1950unum varð avgjørt at gera hoyggjhús Eysturi í Geilini - eystur av niðara enda á kirkjugarðinum. Húsið varð laðað upp av gróti. Tað var lagaligt at fáa grót av tí gamla garðinum, ið har hevði verið. Sivert á Fløtti (Sivert Martin Joensen, f. 1901) fekk til uppávu at gera yvirtromina. Eisini gjørdi hann allar bindingar - alt fall so væl - so tað var eitt snøgt hús, ið har kom at standa. Hetta húsið kom at lætta nógv um hjá røktingarmonnunum. Fyrr gingu teir hús úr húsi eftir hoyggi, ið líknað var á gyllinin, men nú koyrdu eigararnir sjálvir hoyggið her eystur, so nú var alt á einum staði. Tá ið Elementvirkið kom Eysturi á Fløtum, gjørdust umstøðurnar hjá hoyggjhúsinum ikki so góðar, so at í 1986 gjørdi Jógvan Nónsgjógv, f. 1931, eitt nýtt hoyggjhús Eysturi í Eyrholuni. Tað gamla bleiv so niðurrivið, men hetta var eitt gott umbýti.


Rættir
Vit vita um fýra rættir á Fløtum: Eysturi á Bakka, Heimi á Hjallanum, Oman fyri Nýggjagarð og við Eyrholuna.

13 copy copy
á Gomlu Flatnarætt
Tað er týðuligt at síggja, hvar rættin Eysturi á Bakka hevur staðið, tí sjálvur rættargarðurin stendur uppi. Hetta er tann elsta rættin á Fløtum, ið nakar veit um at siga, men tað er eingin, ið veit, hvussu gomul hon er. Harafturímóti er tað greitt, at hon hevur verið í brúki til Nýggjagerðið var liðugt at leggja inn umleið 1903 -1904.
Raksturin til rættina hevur verið heim eftir Bakkanum og so niðan í rættina. Síðani rættin var avdankað, hevur hon verið brúkt til tarakøstar, og mongum rekatræi hevur hon eisini "hýst" gjøgnum árini. Ein rættuliga stuttlig frásøgn er knýtt at hesi rættini, og hon ljóðar soleiðis: Tað hevði frá gamlari tíð verið siður, at presturin á Nesi slapp at hava eina ær gangandi á Fløtum, men einaferð teir vóru á fjalli og vóru komnir í rætt, tók Gamli Jógvan á Fløtti (Joen Sigvardsen, f. 1820) og bant ærina út.
Vit hava til stuttleika kannað eftir, hvør ið var prestur á Nesi, tá ið Jógvan var í bestu árum. Kanningin vísir, at tað má helst vera ein av hesum trimum, ið hevur átt ærina, ið Jógvan bant út: Jørgensen, ið var prestur frá 1849 til 1853, Prytz, ið var prestur frá 1853 til 1857 ella Hammershaimb, ið var á Nesi frá 1862 til 1878. Sum tað sæst, var Hammershaimb16 ár á Nesi, meðan Jógvan var í bestu manndómsárum, so kanska var tað ærin hjá Hammershaimb, prósti, ið varð útbundin? Tað frættist skjótt til Havnar, at ærin hjá Nespresti var útbundin, og myndugleikarnir komu norður til Gjáar. Tá ið teir komu inn á Fløtt, sat Jógvan og karðaði og latst sum einki, hóast hann visti, at teir vóru í bygdini. Tá tók ein av løgrættumonnunum til orða og segði: "Hold op med din karden, Joen!" Jógvan hugdi ikki upp, men tað læt í honum: "Her karder jeg".
Ikki er tað heilt greitt, hvat síðani hendi, men líkamikið, myndugleikarnir gjørdu skjótt av - rýmdu út - og fóru av bygdini aftur sum av torvheiðum. Neyvan mundi tað vera atburðurin hjá Jógvani, ið fekk myndugleikarnar so lættliga av húsum. Heldur mundi tað vera tað, at Jógvan hevði rørt so dúgliga í landtunnuni, at ramur landroykur stóð út um dyrnar.

Aftan á at Nýggigarður varð gjørdur fyrst í 1900, fóru teir at gera eina nýggja rætt uttan fyri garðin Heimi á Hjallanum. Hetta vísti seg ikki at vera nakað serliga væl valt pláss til rætt, tí her var so vátligt, og eisini var raksturin hjá Eystaru Gongu so langur heim við garðinum, at tað gekst ofta illa at reka.
Hetta var so tann næstelsta rættin, og hon var brúkt til umleið 1925.
14 copy

á Gomlu Flatnarætt

Tann triðja rættin varð so gjørd oman fyri garðin, undir Sniðgøtuni, tætt við Neytageilina. Her var so nógv turrrari lendi enn Heimi á Hjallanum, og raksturin heim við garðinum var eisini munandi styttri. Klæmint Niðri í Geil (Clement Joensen, f. 1849) átti eitt gróthús beint oman fyri garðin - eitt sindur uttan fyri Geilina. Gróthúsið var mestsum niðurdottið, tá ið rættin var í gerð, so teir fingu grótið til rættina. Samsýningin, ið Klæmint fekk fyri grótið, var ein ærull um várið eina ferð. So høgt var ull í metum tá. Henda rættin varð tikin í nýtslu umleið 1925 og varð brúkt seinastu ferð á várgongu 26. juli í 1979.
Á skurðfjallinum í 1975 varð á fyrsta sinni roynt at reka líðarseyð í gjøgnum Hjallarnar og í hesa rættina. Royndin eydnaðist væl. Á skurðfjallinum 1979 varð tann núverandi stásiliga rættin við Eyrholuna tikin í brúk. Hon verður brúkt sum felagsrætt fyri hagapartarnar Fløtur og Líðina. 


Gerði
Fússagerðið var innlagt í????

Á hagafundi 25.09.75 varð viðtikið at gera seyðagerði Eystan fyri Gjógv.


Rakstur
Tann raksturin, ið vit fara at umrøða her, var áðrenn tann nýggja rættin kom niðri í Geilini. Vanliga vóru trý fjøll: várgonga, skurð og klipping, og mest varð gingið í hagan undan skurðfjallinum fyri at hyggja eftir teimum størstu lombunum til brundseyðir.
Gimburlombini mátti man eisini kenna, so at skil skuldi vera í sleppingini.
Oftast hevur tað verið soleiðis, at tað hevur verið ein maður, ið hevur skipað fyri, men hann ráðførdi seg sjálvandi altíð við hinar røktingarmenninar, nær ið farast skuldi á fjall. Tá ið so fjalldagurin var ásettur, og líkindini vóru góð, varð aftanvarsul givin, og samstundis varð sagt frá, at tað varð begint aftur um morgunin. Vanliga vóru eingi hús stongd, og tey, ið vistu av fjalli, svóvu so altíð fyri opnari hurð. So varð begint aftur um morgunin, við at onkur av røktingarmonnum gloppaði hurðina og rópti: "Fjallboð!" Rópt varð so spakuliga sum møguligt fyri ikki at órógva alt húsfólkið, men røktingarmaðurin fór ikki víðari, fyrr enn onkur hevði svarað aftur, tí hann mátti vera vísur í, at onkur var vaknaður.

vi gomlu flatnartt copy
Várgonga 1989

Heimara Gonga (Fyrra Gonga)

Á Fløtum samlaðist fjallskipanin gjarna yviri í Túni, og tá ið so allir vóru komnir, og gjøtlað var um líkindini, so varð farið. Síðani gingu allir heim á Skarð, har fjallskipanin skipaði seg. Vanliga fóru 6 mans niðan eftir Bustini og niðan eftir Gráfelsrustini fyri at reka í gjøgnum Gráfelsrøkurnar heimanfyri í Gráfelli. Um summarið kundi ovasti maður við hvørt fara heilt á toppin á Gráfelli. Ein maður fór niðan í brekkuna oman fyri Fossin í Keri at sita fyri har.
Restin av fjallskipani­ni mannaði seg so frá Støðlafløtuni og niðan undir brúnna, og ein maður fór upp á Bláaberg at forða fyri, at seyðurin fór eftir Bláabergi og inn í røkurnar oman fyri Lítlabarm. Seyðurin kom so gjøgnum Gráfelsrøkunar og varð stoyttur niður gjøgnum Sandarstígar og oman á Støðlafløtuna. Roynt varð at fáa seyðin so langt oman á Blotan sum møguligt, og síðani varð alt rikið á Skarðið. 
Á Skarðinum skipaði fjallskipanin seg av nýggjum. Einir 6 mans fóru út gjøgnum Skriðurnar, meðan restin mannaði seg frá Skridnabrúgv og omaneftir. Allir fylgdust so úteftir, men best var, at teir ovastu menninir gingu fremstir. Tað varð ikki farið uppá oman fyri Grønadal, men gjøgnum Rókina í Grønadali, tætt undir brúnni, og so gjøgnum ta Ytru Rókina og úteftir.
Allur Tjørnudalurin varð tikin við í Heimaru Gongu, so stoytt varð oman heiman fyri Keldurnar. Síðani varð rikið oman á Brekkur og oman eystur um viðtøkugarðin og heim í rættina. Seinni broytti man rættina, so rekast kundi í hana bæði eystanífrá og heimanífrá.
Hagin er slættur, so ofta vóru eldri menn og heilt ungir dreingir á fjalli. Teir kviku, ungu menninir vóru í erva, tí har ráddi um at ganga skjótt fyri at koma út í Tjørnudal og so omanfyri., men tað rakst gjarna væl, tí seyðurin var spakur.
okt.06 138 copy
Skurðfjallið 2006

Eystara Gonga (Seinna Gonga)

Eystaru Gongu varð gingið niðan á Brekkur, har man skipaði seg. 6 mans fóru eystur í Hjallar, og tað vóru ungir og djarvir menn. Teir skipaðu seg soleiðis, at teir fylgdust allir eystur gjøgnum Kálvhjalla, líka heim á Múlarustina, og so fóru tríggir mans niðaneftir - ein skuldi í Rók og tveir í Breiðhjalla. Tríggir vóru so í Kálvhjalla, men tann eini av teimum fór niður á Múlan og gekk vestur gjøgnum Høvda, um nakar seyður skuldi verið har. Hinir bíðaðu at reka, til teir roknaðu við, at maðurin í Høvda var niðurkomin, men tá ið komið verður vestur móti Stígsgili, sæst niður í Høvda, og har varð bíðað, til maðurin kom upp.
Hinir 9 menninir fóru so niðan eftir Eggini og mannaðu seg nakað langt niðan í Teigarnar, men Fløtur áttu onkra hendinga seyð í Tyrli, so ein maður plagdi at fara eystur á rustina í Rók og seta seg í tann stíggin, sum er í brúnni oman fyri Rók, fyri at seyðurin ikki skuldi seta upp har. Tá ið so rókarmaðurin kom, varð seyðurin stoyttur oman um Rókarbrúnna.
Teir, sum vóru á Eggini, róku gjøgnum Teigarnar, og tann ovasti maðurin gekk eftir Rókarbrúnni. Tá ið teir komu eystur ímóti Gráusteinum, steðgaðu teir eftir hjallamonnunum fyri ikki at reka seyðin í Hjallarnar. Tá ið so rókarmaðurin kom, komu teir omaneftir so pø á pø, og nú fóru allir at reka, meðan teir niðastu høvdu mannað seg oman við Gjónni og oman á Rundingina.
Hjallamenninir róku heimeftir, og høvdamaðurin gekk gjarna heim gjøgnum bakkan, men seinni leyp nakað burtur, so har varð ikki gangandi. Høvdamaðurin gekk knappliga heim móti Høvdinum og fór so niður í Hagan, meðan ein maður fór gjøgnum Strikið undir Høvdinum. Restin gekk so heim yvir Høvdinum. Síðan varð alt rikið oman móti bólinum eystan fyri Gjógv og so heim eftir bakkanum, heim við garðinum og í rættina.
Seyðurin gjørdi ofta skjótt heim við garðinum, so tað ráddi um at hava onkran kvikan heim- fyri, so einki slapp.
Eystara Gonga var kanska heldur verri at reka enn Heimara Gonga. Tað er soleiðis við seyði, at hann má rekast, har hann er vanur at vera - tað er so ringt at tvinga seyð. Til dømis gekk seyðurin í Tjørnudalinum eystur um Eggina og eystur í hálvar Teigarnar. Tá ið tú so rakst tann seyðin eystur undir Skarð og eystur undir Rók, so vildi hann bara sleppa heim um aftur Gjónna, tí hann var ikki vanur at vera har. Sovorðin seyður er ikki vargur, men tá ið hann verður tvingaður , so hevur hann hug at leypa á.
Varg vildi man annars ikki hava í haganum, so var tað onkur ær, sum var heldur balstýrin, so varð hon tikin. Eysturi í Hjøllum kundi onkur seyður hava lyndi til at verja seg niðri í bakkanum, og fekk man hendur á slíkan seyð, so varð hann tikin.

Nú vit hava nevnt fjallgongu, er tað ikki av leið eisini at nevna, at tað fyrr ikki man hava verið so óvanligt at skeinkja á rættini, tí tað var sagt, at Óla Kristian í Geil ( Ole Christian Klein, f. 1871), ið var avhaldsmaður, helt lítið um tann gamla skikkin at skeinkja á rættini. Hann talaði at, og tað varð honum eftirlíkað - tá var rættin Heimi á Hjallanum.

flatnrt90 copy

Várgonga 1988

Røktingarmenn
Jákup í Nýggjustovu ( Jacob Joensen, f. 1791)
Jógvan í Nýggjustovu ( Joen Jacobsen, f. 1817)
Jóhan í Nýggjustovu ( Johan Joensen, f. 1858)
Kristjan Jacob í Nýggjustovu ( Christian J. Joensen, f. 1886)
Pætur í Nýggjustovu ( Pætur Joensen, f. 1920 valdur 1964, men hevur gingið í haganum saman við pápa sínum frá barnsbeini av.
Erling í Nýggjustovu ( Erling Joensen, f. 1935) valdur 1964 Jógvan í Barbistovu ( Joen Poulsen, f. 1806). Jógvan var ættaður úr Barbistovu í Gøtu og giftist við Onnu Kathrinu Hejnedatter úr Jákupsstovu.
Heini í Jákupsstovu ( Heine Joensen, f. 1835)
Jógvan í Jákupsstovu ( Joen Joensen, f. 1862). Jógvan var bara 8 ára gamal, tá ið pápi hansara - Heine Joensen - doyði, so tað er óvist, hvør røktaði, til Jógvan tók við. Húskallar vóru í Jákupsstovu um hetta mundið, so tað er møguligt, at onkur av teimum hevur røktað, áðrenn Jógvan kom til mans.
Dia í Jákupsstovu ( Heini Andreas Joensen, f. 1889)
Jógvan á Fløtti ( Joen Sigvardsen, f. 1820)
Gamli-Sjúrður í Hoygarðinum ( Sivert Joensen, f. 1852)
Julius í Hoygarðinum ( Julius Joensen, f. 1913) valdur 1934 og røktaði til 1953.
Sigurd í Bíggjarlagnum ( Sigurd Niclasen, 1933) valdur 1953 og gavst í 2009.
Kristian Jákup Joensen varð valdur til røktingarmann í 2004, tá ið Fløtur og Dalurin vórðu býttir av nýggjum.
Símun Joensen varð valdur til røktingarmann í 2009.

rkt flt copy
Røktingarmenninir Erling, Pætur og Sigurd - á Skarðinum
 
Í løtuni (2011) eru Erling og Kristian Jákup í "fulltíðarstarvi" sum røktingarmenn (um tað ber til at siga tað upp á henda mátan), meðan Símun er í  "hálvtíðarstarvi".
Røktingarlønin er: 4 ær, 4 miðallomb og 1 hagalamb í part til "fulltíðarstørvini", meðan "hálvtíðarstarvið" gevur: 2 ær, 2 miðallomb og 1 hagalamb.
Hagalamb er tað besta lambið, ið er, eftir at veðragjólingarnir eru uppgjørdir.

Burtur í haga
Ætlaði man sær at fara heim í Kleppærnar, so varð farið niðan undir Brekkur - heiman fyri Blásastovugróthúsið - og upp um garðin á einum steini. Tað var eitt so gott spor at stíga á á tí steininum, og tann vegin gingu teir altíð. Síðan varð farið eftir Sniðgøtuni niðan á Brekkur og gjarna niðan á Sandin í Tjørnudalinum - undir Gomlu Skriðu. Ofta kundi man tá eisini gera eitt lítið rend eitt sindur longur eystur í Tjørnudal.
okt.06 360
Brøðurnir Kristian Jákup og Símun
Síðan fer man høgt heim eftir Leitinum eftir einari lítlari rás. Hetta er Mannavegurin, og tann, sum er vanur at ganga har, kann fylgja rásini, sjálvt um hon dettur burtur í støðum. Men ein seyðamaður gongur ikki bara eina beina kós, hann hevur seyðin í tonkunum - tað er tað, sum hann fer til. Hann fer ikki bara fyri at ganga og so aftur til hús - nú hevur hann verið í haganum. Nei, alt snýr seg um seyðin.
Nú gekk leiðin longur heim - heim um Moyggjagil, heim undir Grønadal, og so fór man gjarna niðan í Grønadal. Tá ið man hevði hugt seg um í Grønadali, varð farið heim eftir Skridnabrúgv - og eisini undir brúnni. Soleiðis gekk man heimeftir, niðan í Fløttin í Skarði­num og heim til markið móti Funningslíð. Fyrr var einki marknahegn, og tí kundi man hyggja eitt lítið sindur út á Hvíthamar í Funningslíð, tí við hvørt høvdu onkrar flatnaær lyndi at ganga har út.
Síðani fór man lágt út aftur gjøgnum hagan - stundum hægri, stundum lægri, alt eftir, hvar seyðurin lá, og so var hesin túrurin liðugur. Men onkran annan dag kundi man so fara longur niðan - bæði í Ytru Skriðum og Heimaru Skriðum. Hetta var mestsum ein eykatúrur at hyggja eftir teimum, ið lógu hægri.
Hetta var hagagongdin í Heimaru Gongu í teirri tíðini um summarið og út á heystið, tá ið seyðurin er uttan fyri garðin.

Sandarnir
Fløtur áttu, sum kunnugt, eisini eitt fylgi upp á 50 seyðir heimi undir Sondum, men tú fórt gjarna ikki har heim sama dagin. Tá ið man fór heim undir Sandar, hevði man mestsum gjørt seg út til at fara har, og tá hugsaði man ikki so nógv um annað, tí tað var so langt at fara. Man fór frá húsum heim eftir Mannavegnum, nakað heim um Heimasta Ból, upp um Bustina og heim undir Sandar.
Síðan gekk man yvir millum Kráirnar og hægri, yvir á Støðlafløtu og yvir undir urðarnar undir Bláabergi. Flatnaseyðurin lá gjarna høgt á Støðlafløtu, uppi undir Sandarstígum, á Bláabergi og í Gráfelsrókunum heimanfyri, men ikki á Fossinum í Keri og har á leið, meðan Dalaseyður kom lægri yvir eftir tann vegin móti Fossinum í Keri, Handara Keri og niðan í gjøgnum urðarnar undir Bláabergi.
So varð fariðupp gjøgnum Sandarstígar, høgt gjøgnum Gráfelsrøkurnar og á Gráfelsrustina. Á Breiðarókshamaranum varð so hugt inn í Gráfelli. Eftir Gráfelsrustini varð so gingið oman á Skarðið, út undir Skridna- brúgv, fyri tað mesta út á Leitið, oman um Brekkur og til hús. Tað var mest um heystið, at man fór heim undir Sandar, sjálvt um onkur summartúrur eisini varð gjørdur. Um heystið fór man so at kanna, hvussu mong veðurlomb og hvussu mong gimburlomb vóru í haganum - hetta mátti man vita, áðrenn farið varð á fjall.
Umráðandi var eisini at kanna tað, sum best lá við - átti ein slík ær gott gimburlamb, so varð tað slept. Longu um 20. september kom Sandarseyðurin út og legðist eystur í Hjallar. Ta fyrstu tíðina gekk sumt av seyðurin kortini ímillum - kom út, tá ið illveður var, og fór heim aftur, tá ið tað blíðkaði.

Eystara Gonga
Tá ið tú fórt eystur á Dal, fórt tú eystur undir Hamar og um garðin miðskeiðis millum Gerðishornið og Æðustíggin. Síðani gekst tú eystur undir Bólið í Eyganum og eystur á Hagarustina og hugdi eystur í Hagan. Har var vanliga ikki nógvur seyður um summarið, men kortini lá altíð onkur lágt har eysturi.
Eftir Hagarustini gekk leiðin so niðaná, og vanliga gjørdi man eitt legg eystur á Høvdið, tí Fløtur áttu einar 12-14 seyðir har. Av Høvdinum sást so væl niður í allan Hagan, og soleiðis slapp man frá at fara har. Men tær kundu eisini vera eystari í Hjøllunum, og var tað seinnapart á degi, so kundi man fara eitt sindur eystur í Hjallarnar, tí man visti av royndum, at seinnapart á degi ótu tær seg altíð heimaftur móti Høvdinum. - Seinni gjørdist tann seyðurin so styggur, at alt bleiv niðurtikið.

Síðani komst tú heim aftur sama veg eftir rásini, fórt niðan undir Gráu Steinar, krússaði um Dalin eystan fyri Gjónna - alt eftir hvussu seyðurin lá - líka eystur undir Skarð.
Oman fyri Rókarbrúnna áttu Fløtur bara onkun hendinga seyð - tað var mest Líðarseyður, sum kom um Skúvadalsskarð og inn í Rók. Har eysturi í Rók er so lítil valling, meðan har heimi undir Heyggi er betri.
Serliga seint á degi kundi Flatnaseyður fara upp á Rókarbrúnna, men tað vanliga var, at tær fóru eystureftir undir Skarðinum, niðan undir urðarnar undir Landmiðsklettinum og heim í hálvar Teigarnar. Tær úr Tjørnudalinum komu eystur á Eggina og gingu so ímóti teimum.

Tú gekst til tann seyð, ið her var, og so heim í gjøgnum Teigarnar, heim á Eggina og altíð á Rásina í Ovara Tjørnudali. Gingið bleiv heim til Gomlu Skriðu, og vanliga varð ikki farið heim um Klubban henda túrin, men oman Brekkur og so til hús.


Røktingarmaðurin hugleiðir
Røktingarmaðurin hevur ymsar uppgávur. Hann skipar fyri øllum, ið hevur við hagan at gera. Hann avger, nær farast skal á fjall, og hann skipar fyri øllum fjallinum. Hann fylgir við, hvør ið eigur á fjall, og hann gevur aftansvarsul.
Haraftrat hevur hevur ymsar uppgávur, tá ið hann gongur burtur í haga. Fyrst og fremst roynir hann at kenna allan seyðin. Ein røktingarmaður, ið ikki er ofta burtur í haga, missir nakað, meðan tann, ið gongur nógv og sær seyðin oftari, fær eina sjónskari mynd av øllum, og alt fellur lættari. Umráðandi er at fylgja við lombunum, kenna tey og vita, hvar tey liggja. Eisini verður hugt eftir møguligum brundseyðum. Tey størstu lombini verða oftast vald til brund, um tey eru undan góðari ær og ikki hava nakað sjónligt brek. Tey mugu hava góða ull og ikki vera skeivføtt. Í lembingini hevur røktingarmaðurin úr at gera. Teir gomlu fóru vanliga í hagan um 4-5 tíðina um morgunin, og teir vóru altíð tvær ferðir í haganum um dagin í lembingini. Røktingar- maðurin kann bjarga fleiri lombum og eisini gomlum seyði. Lembingarveðrið hevur sera nógv at siga. Fyrr var seyðurin nógv verri fyri, enn hann er nú. Tað er so ógvuliga nógv broytt til tað betra, síðani heilivágurin kom, og byrjað varð at fóðra seyðin úti um várið.
rkt-ptur1 copy
Pætur í Nýggjustovu (1920 - 2005)

Seyðurin toldi illa drúgvan kava - serliga um várið - og stóð onkur bera undan, so vóru fleiri seyðir á hvørjari beru og royndu at skava. Í hesum sambandi kunnu vit umrøða ein stak ringan vetrardag: Tað var 27.mars 1962, at masturin á Loranstøðini á Eiði fór av ódnarveðri. Eg kom upp um morgunin, eg havi ikki sæð húsini so ljót nakrantíð - tey vóru so tilforklakað. Tað ringasta var tað, at kavarokið kom so knappliga. Tað hevði verið hampuligt veður um kvøldið, so seyðurin hevði bara lagt seg og var ikki farin til bólini.
Ein annar røktingarmaður og eg fóru so í hagan. Vit gingu eystur til Eygað, og har vóru nakrir seyðir. Síðani gingu vit niðan eystan fyri Gjónna, og tá ið vit komu nakað niðan, sóu vit eitt seyðabein stinga upp úr kavanum heiman fyri Gjónna. Tá ið vit komu yvirum, funnu vit fýra ær undirkavaðar har, men tær livdu allar. Vit fingu tær upp, men tær vóru so tungar av klaka, at tær orkaðu ikki at standa. Vit brutu klakan av teimum og fingu soleiðis lív í tær.
Vit høvdu hund við okkum, og hann gekk og reikaði aftur og fram. Hesar fýra, sum vit funnu, lógu allar saman beint niðan fyri eina krógv. Eitt sindur oman fyri krónna fer hundurin knappliga at skava. Hann luktaði, og so skavaði hann aftur. Vit høvdu spaka við okkum og fóru so at grava, har sum hann skavaði. Har var nógvur kavi, og djúpt niðri komu vit fram á ein gjóling, sum livdi. Vit fingu fólk at hjálpa okkum at bera seyðirnar til hús, og teir komu fyri seg aftur.
Vit gingu longur niðan við Gjónni og har á leið, men funnu einki. Seinni, tá ið kavin svann, funnu vit deyðan seyð niðari í Gjónni, Eysturi á Dal og uppi við Sniðgøtuna.

Eg haldi, at seyðurin trekkir betur til seyðahúsini enn til bólini. Røktingarmaðurin kendi tey plássini, har seyður plagdi at kava undir, og altíð gekk røktingar­maðurin til tey plássini í nógvum kava - og serliga um kavin var komin brádliga. Skarðærnar kundu finna uppá at leggja seg undir ein heygg heiman fyri Antaránna - serliga á landnyrðingi - og bleiv tað so við at kava, ja, so kavaðu tær undir. Tað bleiv altíð farið har at leita.
Tað sama var heimi í Gamla Fúss - undir eini krógv nakað heiman fyri Fússabólið - har løgdu ofta nakrar seg og kavaðu undir. Summir seyðir søktu ikki ból, men kundu stilla seg á ávísum plássum, sum t.d. hesar í Gamla Fúss.

Vit hava øll okkara vanar og óvanar, og tað hevur seyðurin eisini. Vit kunnu sum dømi taka tær eysturi á Høvdinum. Tær kundu fara nokk so fitt eystur í Hjallarnar, men seinnapart á degi ótu tær seg altíð heimaftur. Men seinast í apríl ella fyrst í mei mánað - tá ið tað leið móti lembing - komu tær heim um Høvdið, heim móti Gráu Steinum, men ikki longur. Tær lembdu vanliga har heimi, so tað varð ikki nógv lembt útav eysturi í Hjøllum.

Seyður liggur altíð lægri á morgni, etur seg niðaneftir móti kvøldinum og er so aftur lægri tíðliga á morgni, so tær munnu koma oman aftur um náttina. Hetta er seyður, sum liggur lágt á haga og etur seg niðan um hálvan hagan og so omanaftur morgunin eftir. Øðrvísi er við fjallaseyðinum - hann flytur seg ikki upp á sama máta oman og niðan, men heldur seg í erva, líka til kuldin kemur. Tær, sum liggja undir Skridnabrúnni, eru niðri við Ánna um morgunin, men so eru tær altíð væl ovari um kvøldið. Tær í Grønadali flyta seg eisini oman og niðan.

Seyðurin hevur fasta leið, tá ið hann stoytir. Skarðærnar t.d. koma altíð út við Ánni. Undir rakstri hevur av og á verið roynt at rikið seyðin aðrar vegir, men tað riggar gjarna ikki væl. Hann vil ganga kendar leiðir, og einki nyttar at tvinga hann - hann er ikki vargur kortini.


Niðansneyt
Niðansneyt vóru tey neytini rópt, ið gingu á Fløtum og Heimi í Dal. Summi, ið ikki komu um brúnna, vaðsaðu um Ánna í Heiðriksstovuánni - ella rættari sagt um Kvíggj. Síðan fóru tey oman við Ánni - oman við húsunum hjá Olsen, oman við Jákupsstovu og oman í Geil. So fóru tey víðari oman í gjøgnum Ánna - sunnan fyri Hólman - og oman um bakkan. Bakkin var eisini so høgur, áðrenn alt varð uppskorið til torv. Sunnan fyri Hólman var bara ein lítil lækja fyrr, og tað var so mikið turt, at teir smíðaðu bátar har. Undir bakkanum fóru neytini so eystur móti Garðará, niðan móti Lítlahúsi, víðari niðan við Garðará, niðan móti Smiðjutoft og niðan um Jógvansstovugerðið, og so vóru tey í haganum. --- Seinni blivu neytini so rikin eystur eftir Kirkjuvegnum, niðan eftir Gomlugøtu Eysturi á Trøð og so gjøgnum Geilina, ið var avløgd, tá ið gerðið var innlagt.

solge4 113 copy
Mangt og hvat

Hvirla á nøsini
Tikið kundi verða til: "Hatta er ein ein góð ær, hon hevur hvirlu á nøsini!" Hvirlan er nøkur smá snúðraði hár sum eitt 10-oyra til ummáls niðri á nøsini. Kristian á Rætt (Christian Christiansen, f. 1882), ið var røktingarmaður fyri Oman Rætt, leit væl til, tá ið tað hevði hvirlu á nøsini.

Oyrnalunsir
Oyrnalunsir eru á kúgv. Einaferð varð sagt við eina konu: "Kúgvin er rak hjá tær!" "Onei", segði konan, "far bara og føl upp á oyrnalunsirnar á henni, so følir tú tað, at hon er ikki rak." Oyrnalunsirnar eru mestsum ein kertil, ið situr aftan fyri oyrað. Var kertilin svunnin, var kúgvin soltin, men var hann stórur, var kúgvin feit.

Altið
Tveir mans standa og práta saman. Annar var ognarleysur, meðan hin átti bæði jørð og kúgv. Tann ognarleysi sigur so, at hann ætlar at fáa sær kúgv. "Hvussu ætlar tú at fóðra kúnna?" spyr ognarmaðurin. "Eg ætli mær at geva henni altið", svarar tann ognarleysi. Ein triði maður, ið var hjástaddur, heldur so fyri: "Hjá okkum fáa hundurin og kettan altið".
Altið er avlop í húsarhaldinum, og hesir báðir hava hildið tað verið ov svangligt hjá tí ognarleysa at fóðra eina kúgv við altinum.

Seyðurin búgvin at royta
Teir gomlu plagdu at siga, at seyðurin var búgvin (at royta), tá ið sýruleggurin var búgvin.

Fyling
Svartur seyður er gjarna verri fylaður enn hvítur seyður, av tí at hann fær minni ljós. Tann svarti seyðurin verður so heitur í sólini, at hann leggur seg í skuggan og fær soleiðis minni ljós.

scan0004 copy
á Gomlu Flatnarætt
Hagagott
Einstøk krov í hjallinum skilja seg burturúr, tí tey eru reydligari og bera á grønt. Hesi eru glarfitað og smakka sera væl. Teir gomlu løgdu til merkis, at tað var úr ávísum støðum í haganum, at tað hagagóða kjøtið kom.
Fingu teir eitt lítið lamb til býtis úr einum slíkum staði, kundi tú hoyra, teir taka soleiðis til: "Tað er gott, ið á tí er!"

Úr Lamba til Gjáar
Tað kemur altíð fyri, at onkur seyður fer av haga, og sjálvandi eru veðragjólingarnir ringastir í brundtíðini. "Tað longsta, ið eg veit um, at seyður hevur gingið, er ein veðragjólingur, sum gekk allan vegin úr Lamba og líka norður higar í brundtíðini", sigur ein røktingarmaður. "Eg kann leggja aftrat, at hetta var í 1930unum. Ringt varð til eigarmannin í Lamba, og seldi hann gjáarmanni veðragjólingin fyri 3 kr.".


Serfrælsir
Tað vóru ikki øll í bygdini, ið áttu jørð, men kortini fingu tey loyvi at hava eina ær gangandi í haganum. Einki hávasták varð gjørt burtur úr hesum. Tú kundi bara í øllum stillum spyrja røktingarmann um loyvi, so var tað í lagi.
Eingin tók sær tykni av hesum, og henda góða sosiala skipanin riggaði væl.
Vanliga var tað tó kortini soleiðis, at teir, ið høvdu serfrælsir, skóru upp haga ein dag um árið, og eisini plagdu teir at skeinkja á rættini um heystið.

Teir, ið vit vita um, ið høvdu serfrælsir á Fløtum:
Magnus í Trøðni ( Joen Magnus Joensen, f.1849)
Sørin Joensen, f. 1885, sonur Magnus.
Svend Joensen, f. 1912, sonur Sørin.
Olsen ( Joen Jacob Olsen, f. 1859)
Jákup Sofus ( Jacob Sofus Jacobsen, f. 1900). Jákup Sofus fekk ærina hjá Olsen, men hann hevði hana bert í stutta tíð.
Per í Heiðriksstovu ( Peter Debes, f. 1870)
Óli í Lon ( Ole Berg, f. 1887). Ærin hjá honum lá eysturi á Høvdinum.

Dánjal Klein, f. 1883, sum røktaði í Líðini frá 1905 til 1917, hevði ær gangandi á Fløtum, eftir at hann var givin at røkta. Ærin var ein slags pensión.
Grannastevna 1866

Aar 1866, den 8. Marts, holdtes Grandestævne i Bygden Gjov. Samtlige Huusfædre mødte. Det samme blev forrettet som i de foregaaende Bygder. Angaaende Bøgjærderne paa Syderhælvt og de dertil hørende Trøer blev af de Mødende oprettet følgende


Contrakt:
1. Inden Udgangen af dette Aars Mai Maaned skulde samtlige Eiere og Besiddere paa Syderhælvt gjøre Gjærderne omkring deres matrikulerede Bø og de dertil hørende Trøer i god søjdehøj Stand. Højden skal være 1? Alen, naar Gjærdet er opført af forsvarlige Stene. Opføres Gjærdet derimod af Flag, skal det være 2 Alen højt og forsvarlig tykt og Sammes Bag ikke slaas af Eierne, men ligge til Faarene.

2. Til at føra Opsyn med, at Gjærdet gjøres forsvarligt, valgtes Frederik Joensen og Joen Sivardsen, hvilke tillige skulle paase, at Enhver arbeider rigtig paa sin Anpart. Efter disse 2 Mænds Bestemmelse skulde alle de Andre rette sig, hvi nogenslags Tvistighed skulde opstaa.

3. Skulde nogen af Eierne ikke udføre sin Anpart til den bestemte Tid, skulde de 2 nævnte Formænd have Ret til at lade hans Deel udføre af leiet Folk for en Dagløn af 4 Mark, for hver Dag der mangler. Denne Betaling skal kunne udpantes af Sysselmanden uden Lovmaal og Dom, i Mangel af mindelig Betaling.

4. Efter saaledes at være opførte skulde Gjærderne holdes forsvarlig ved lige, og hvis Nogen forsømmer dette paa sin Part, skal han erstatte den Skade, som mulig opstaar.
Dette samtyktes af de Mødende, og underskreve de Protokollen, efter at Samme var oplæst.

Joen Joensen Frederik Joensen Jacob Hansen
m.p.P. m.p.P. m.p.P.

Johan Klein Jacob Poulsen Joen J. Heinesen
m.p.P. m.p.P. m.p.P.

Heine Joensen Jacob Hansen Joen Sivardsen

H.P. Jacobsen Daniel Rasmussen Johs. Hansen

Chr. Sivardsen Hans P. Ole-Christiansen Marius Berg

Joen Juul Thomasen Chr. Hansen Joen Berg

Alle m. p. P.

Angaaende Veienes Vedligeholdelse, hvorom der blev ført Klage, paalagdes det Skydsskafferen at udnævne Mænd til Sammes Istandsættelse efter Mandtal, hvilket ogsaa de Mødende samtykte.

Mødet hævet
D.J. Danielsen
Poul Poulsen, C. L. Weihe


Aar 1902, den 11. Januar, holdtes efter foregaaende Bekendtgørelse Grandestævne i Bygden Gjov. De sædvanlige Forretninger udførtes. Ingen Ros holdes i Bygden. Til Tilsynsmand i H. t. Lov af 11. Marts 1892? 1 om Ødelæggelse af Ravnens Yngel valgtes Cornelius Johannesen af Gjov. - Markeskællene ere ikke eftersete i Henhold til det i Fjor stedfundne Valg, men ville blive eftersete for de Marks vedkommende, hvor dette menes at tiltrænges. - Der gaves de mødte Ejere Paalæg om at genopføre de Bygdevarder, som betegne Vejen fra Gjov til Funding, forsaavidt de vedrøre Bygden Gjov. De mødte Ejere af Haugeparten Syderhelft i Gjov begærede at faa Markeskælvarder nedsatte mellem Haugeparten Syderhelft i Gjov og Haugeparterne Botn og inde i Hauge og Lien og i Huse i Funding; til at udføre dette sammen med Ejerne af de to sidst nævnte Haugeparter og Sysselmanden valgte de: Poul Hansen Debes, Petur Pauli Joensen, Kornelius Johannesen, Poul Klein, Ole Debes og Joen O. Christiansen, alle af Gjov, og skal alt, hvad disse Mænd foretage eller bestemme m. H. t. Markeskællet, være bindende for Haugens Ejere.

Oplæst og vedtaget.

Grandestævnet sluttet.

Vidner

C.L.Weihe H.P.Poulsen. T.J.Petersen
Kategori: Hagapartarnir

Leita á síðuni

Stuðlar

Hesi hava stuðlað staðanavnasavninum:

og Gjáar kommuna